Rouw-en-verliesverwerking

Rouw- en verliesverwerking: waar gaat het precies over?

Onder een verlies kun je verstaan alles wat je ooit had en nu niet meer hebt. Wat je kwijtgeraakt bent dus. Verlies en hechting kun je nooit los van elkaar zien. Verlies staat aan de ene kant en aan de andere kant staat hechting. Pas als je ergens aan gehecht bent en dit verliest, kun je rouw ervaren over het verlies.

Vaak denken we bij rouw aan het verlies van iemand die ons dierbaar is. Maar het kan vanalles zijn.

Afscheid nemen is een onderdeel van het leven. Iedereen kent momenten van afscheid nemen in zijn leven. Bij heel wat gebeurtenissen gaan we meestal passend reageren, zoals bij het overschakelen naar een andere school of job, bij een verhuis, ….

Soms komt er een gebeurtenis op je pad die je leven van het ene op het andere moment verandert. Een miskraam, ongewenste kinderloosheid, het verlies van je huisdier, een echtscheiding, een ruzie, een ontslag, een promotie die niet doorgaat, het besef van een foute studiekeuze, ziekte of lichamelijk letsel, het verlies van “het kind zijn” door misbruik, … kunnen intense gevoelens met zich brengen.

Vermijden of verwerken?

Als er zich iets ernstigs heeft voorgedaan, komen sterke gevoelens van ongeloof, angst, wanhoop en verbijstering op. Meestal kun je de eerste dagen bij familie en vrienden terecht, maar na een tijdje gaat hun leven opnieuw gewoon door terwijl jouw leven nooit meer hetzelfde zal zijn…. en dat geeft jou het gevoel dat je jezelf ook maar best herpakt. Maar de gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis kunnen ernstig en langdurig zijn. Psychische moeilijkheden kunnen het privéleven en het werk behoorlijk verstoren.

Doorgaans gaat men gedachten of gesprekken over een verlies en wat zich daarrond heeft voorgedaan liefst uit de weg. Mensen zijn prima in staat om zichzelf te beschermen voor te veel heftige emoties om zo ‘gewoon’ te kunnen blijven functioneren. Dit gebeurt meestal onbewust en zorgt ervoor dat je op adem kunt komen. Dat kan op verschillende manieren, zoals door hard te gaan werken, meer te gaan drinken, gesprekken te omzeilen of te weigeren. Vermijden is een natuurlijk en gezond proces. Bij de herbeleving word je als het ware weer geconfronteerd met de soms heftige emoties van toen. In een normale verwerking wisselen herbelevingen en vermijdingen elkaar af.

Hoe lang duurt een rouwproces?

Laten we dit vooropstellen: er zijn geen regels over de lengte van het rouwproces omdat elke situatie en elk verlies uniek is. Wanneer het gaat over het verlies van een kind, partner, vader of moeder kan een rouwproces een leven lang duren. Wanneer het gaat over rouw door het verlies van een job is dat in de meeste gevallen een ander verhaal, zeker als de draad kan worden opgepakt in een andere functie.

Geef in ieder geval ruimte aan je eigen zoektocht en neem voldoende de tijd om de gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis te verwerken. Misschien wil jij graag snel weer aan het werk, of blijf je daarentegen liever lang thuis. Misschien praat jij er graag over, of ben je eerder iemand die alles liever voor zich houdt. Voel aan wat jij nodig hebt.

Heb je het gevoel dat alles te verwarrend blijft, dat je te lang in je verdriet of rouw blijft hangen, dat je niet goed weet wat je hiermee aan moet, dan kunnen een paar begeleide gesprekken heel waardevol zijn.

Rouw en lichamelijke klachten

Behalve een tijdelijke verandering van gedrag kan rouw zich ook uiten in lichamelijke klachten. Vlak na het verlies wordt er wel een link gelegd met het verlies, maar als je je rouwproces onvoldoende doorloopt, kunnen lichamelijke klachten nog op een later moment de kop opsteken. Vaak wordt er dan geen verband meer gelegd met dat verlies omdat je denkt dat het al verwerkt is. Dit is eigenlijk het begin van het protest van je lichaam. Je gaat je gezondheid stelselmatig ondermijnen door de rouw geen aandacht te geven. Ik som hieronder een aantal bekende klachten op. Misschien herken je er één of een aantal:

Verhoogde spierspanning
Een gejaagd gevoel
Pijn : Stress gaat altijd op je zwakke plek zitten. Heb je altijd al last van bijvoorbeeld je rug of knie, dan kunnen door onverwerkte rouw de pijnklachten toenemen. Ook kunnen er nieuwe pijnklachten ontstaan zoals spanningshoofdpijn.
Emotionaliteit
Slapeloosheid
Burn-out: Als je alle signalen van je lichaam negeert, zoals o.a. slapeloosheid, irritatie, lage belastbaarheid en vermoeidheid heb je een grote kans dat je uiteindelijk in de reserves van je lichaam belandt. Onderneem je dan nog niets, dan raken ook de reserves van je lichaam op en kun je in een burn-out belanden.
Depressie

Burn-out? Depressie?

Steeds vaker zien we in de hulpverlening dat mensen worden gediagnostiseerd: burn-out, angststoornis, depressie enzovoort. Helaas wordt er maar zelden gevraagd of er de laatste maanden een ingrijpende gebeurtenis of een groot verlies heeft plaatsgevonden. Dat zou zo maar eens kunnen zijn.

Een verliesverwerking kost veel energie en is uitputtend. Doordat de gevoelsmatige inperking zo op de gevoelens inspeelt, worden ook de plezierige gevoelens niet meer intens beleefd. Somberheid krijgt vaak de overhand.

Medicatie maakt een gezonde verwerking moeilijker

Vaak heerst het idee dat je maar snel weer ‘de oude’ moet worden na een ingrijpend verlies. Om je door moeilijke periodes heen te helpen, zijn sommige (huis)artsen al eens geneigd medicatie voor te schrijven. Niet iedereen is hier voorstander van : antidepressiva, slaappillen of angstremmers helpen niet bij het verwerken van het verlies, maar door het onderdrukken van de te beleven emoties maken ze een gezonde verwerking alleen maar moeilijker. Door deze medicalisering wordt rouw uit de normaliteit gehaald, terwijl emoties juist bij verlies en rouw horen. Rouwen is heel hard zoeken naar wat je nodig hebt. Neem daar je tijd voor.

Anticiperend verdriet

In rouw zijn we gericht op een verlies in het verleden, maar bij anticiperend verdriet zijn we bezig met een verlies dat ons nog te wachten staat.

Net zoals de dag bij de nacht hoort, eb bij vloed, zo ook hoort de dood bij het leven. Nochtans de wetenschap dat wij en al onze dierbaren ooit zullen sterven, wekt bij velen een zekere angst. Dat zie je al op jonge leeftijd. Dat is het begin van ons anticiperende verdriet : de angst voor het onbekende, de pijn die we eens zullen meemaken.

Anticiperend verdriet doet zich voor bijvoorbeeld als iemand van wie we houden ongeneeslijk ziek wordt, of bij een erfelijke aandoening. Dat verdriet is dan in ons hoofd ‘het begin van het einde’. We voelen dat verdriet en hebben ergens, onbewust, de behoefte om onze geest voor te bereiden op meer.

Een stervende maakt vooral bij een langdurig ziekbed een aantal stadia door, en vaak maken dierbaren die stadia van tevoren ook door. Het is voor degenen die het verlies overleven, het begin van het rouwproces. Maar al maak je vóór diens overlijden een paar of alle stadia door, dan nog zul je na het verlies er weer doorheen gaan.

We moeten ons er van bewust zijn dat anticiperen op een gebeurtenis ons net zozeer van slag kan maken als de gebeurtenis zelf. Over het algemeen is anticiperend verdriet zwijgzamer dan verdriet na een verlies. We spreken het vaak niet zo uit. We willen het voor ons houden.

Wens je ondersteuning?

Vanzelfsprekend is de stap naar gewoon functioneren erg belangrijk en zonder dat kun je de draad van het dagelijks leven niet oppakken. Elk rouwproces kent een aantal stappen. Een goede verwerking vereist dat al deze stappen doorlopen en doorleefd worden. Gebeurt dat niet dan bestaat de kans dat je vastloopt.

Ben je op zoek naar een professionele begeleiding omdat je ergens mee vast bent komen te zitten? Samen zullen we verkennen wat de beste weg voor jou is om hier weer beweging in te krijgen.

Dit kan op verschillende manieren.
Voor sommigen is dit door erover te praten met iemand (gesprekstherapie). Voor anderen is dit via de ingangspoort van het lichaam, door bv rust te vinden in een gespannen lichaam (lichaamswerk). Uiteraard in overleg, volgens wat bij jou past.